Klimat to zespół zjawisk i procesów atmosferycznych, jakie zachodzą pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych w poszczególnych porach roku na określonym obszarze ziemi. Podstawowe elementy składowe klimatu to nasłonecznienie i wynikająca z tego temperatura oraz wilgotność powietrza
Temperatura powietrza-zmienia swoje wartości w poszczególnych porach roku, zimą ma wartości ujemne a latem osiąga wartości dodatnie. Klimat w aspekcie obszarowym dzieli się na makro, męza lub mikroklimat. Makroklimat występuje na dużej przestrzeni Europy, Polski (np. Pojezierze Pomorskie ), natomiast mikroklimat obejmuje obszar bardzo mały (np. miasta, nadmorzem czy w górach ). Warunki klimatyczne panujące w pomieszczeniu mieszkania, domu mieszkalnego, można również nazwać mikroklimatem. Mikroklimat mieszkania, czy pomieszczenia mieszkalnego kształtują nie tylko warunki klimatyczne zewnętrzne, ale przede wszystkim warunki wewnętrzne jak ogrzewanie, wymuszona wentylacja lub klimatyzacja. Szczególnie przy pomocy urządzeń klimatyzacyjnych można dowolnie kształtować mikroklimat w mieszkaniu czy w domku.
Na podstawie wyników osiągniętych w badaniach naukowych i doświadczalnych można stwierdzić, że każda zmiana klimatu, zachodząca w poszczególnych porach roku, powoduje zmiany mikroklimatu w pomieszczeniach mieszkanych. Np. w okresie zimy, na skutek niskich temperatur na zewnątrz do mieszkania, dopływa zewnątrz do mieszkania powietrze o małej wilgotności bezwzględnej. Następnie powietrze to jest w mieszkaniu ogrzewane powodują dodatkowy niedobór wilgoci. Badania potwierdziły, już nieraz , że długotrwałe zimy powodują spadek wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych, nawet do poziomu 25-30 %. Zaś w miesiącach letnich, szczególnie jesienią, wilgotność powietrza jest bardzo wysoka i wynosi w pomieszczeniach mieszkalnych nawet 95 %. Jest to związane tym, że wilgotny klimat kształtowany większymi opadami atmosferycznymi i wysokie jego temperatury powodują w pomieszczeniach wzrost wilgotności powietrza. Pomiary parametrów mikroklimatu w pomieszczeniach mieszkanych dokonuje się przy pomocy różnych termohigrometrów , do których można zaliczyć popularny typ STH 950 ( fot. 1 ). Wraz z tymi zmianami pogodowymi, zmienia się również wilgotność równoważna drewna , zawartego we wszystkich przedmiotach (meblach, posadzkach drewnianych ), znajdujących się w mieszkaniu. W tabeli zamieszczono poszczególne parametry klimatu i drewna jakie kształtują się w głównych porach roku, jakimi są lato i zima.
| Pora Roku | Temperatura powietrza | Wilgotność powietrza | Wilgotność równoważna drewna | Wilgotność techniczna drewna |
| Zima | -10 stopni C | 25-30 % | 5.4-6.3 % | 8 – 10 % |
| Lato | + 25 stopni C | 80 – 90 % | 16 – 20 % | 8 – 10 % |
Z analizy danych zawartych w tab. wynika, że wilgotność drewna litego w podłogach parkietowych, zimą maleje o 2.6 – 3.7 % a latem wzrasta nawet o 8-10 %. Stąd szczególnie w okresie letnim posadzka jest narażona na spęcznienia, ponieważ przy wzroście wilgotności powietrza następuje zachwianie się różnoważnej wilgotności drewna. Wprawdzie posadzka jest izolowana od góry lakierami lub pastami ochronnymi , które obniżają własności higroskopijne drewna posadzki parkietowej do 60-70 %, to jednak nie da się zamknąć drewna hermetycznie. Jedynie można wytworzyć przez klimatyzację stały mikroklimat, odpowiadajacy wilgotności technicznej drewna parkietu w określonym mikroklimacie. Zmiany wymiarowe drewna parkietu, powstajace na skutek jego pęcznienia lub kurczenia się są różne w zależności od jego budowy morfologicznej. Każdy gatunek drewna posiada własny współczynnik kurczliwości przy zmianie wilgotności o 1 %. (Np. promieniowy : dąb- 0.18. buk-0.14 a klon i modrzew aż 0.21 ). Można posługując się odpowiednim wzorem matematycznym obliczyć zmiany wymiarowe posadzki, które zachodzą w poszczególnych porach roku. Zmiany pogodowe zawsze powodują, że posadzka parkietowa powiększa swoje wymiary w ramach zastosowanych, prawidłowych dylatacji przyściennych lub zmniejsza.. Natomiast wszystkie inne zawilgocenia parkietu ( np. w postaci zalania wodą ) lub brak w ogóle dylatacji, szczególnie przy powierzchniach dużych, skutkuje już spęcznieniami powodującymi wybrzuszenia i zniszczenie parkietu, co jest niedopuszczalne i kończy się wysokimi kosztami naprawy lub wymianą parkietu na nowy.
Z tego artykułu wypływa praktyczna rada dla parkieciarzy, aby zawsze przy wykonywaniu posadzek parkietowych pamiętali o normatywnych dylatacjch przyściennych. ( minimum 15 mm na stronę ). Poza tym szczeliny dylatacyjne muszą być czyste od wszelkich odpadów . W innym przypadku parkiet w czasie zwiększania swoich wymiarów oprze się o ścianę lub odpady pozostawione w szczelinach dylatacyjnych i nastąpi jego deformacja w postaci wybrzuszenia i zniszczenie posadzki. Szczegółowe przyczyny tego zjawiska zostały już omówione w oddzielnej publikacji, zamieszczonej na łamach kwartalnika WARSTWY.
inż. Zbigniew Gęsiński
rzeczoznawca, biegły sądowy w dziedzinie technologii drewna
Fot. autora
